Een doosje melktandjes, de geur van je oma’s soep, een afspeellijst met hits uit je tienertijd. Herinneringen vormen je geschiedenis. Maar hoe houd je die vast, en heeft dat zin?
In het hier en nu leven lijkt soms het allerhoogste goed is, zegt gz-psycholoog Ruth de Heer. Maar herinneringen, van jezelf of collectieve familieherinneringen, zijn wel degelijk belangrijk. Door te weten waar je vandaan komt, wat je vormde, wat jouw voorouders hebben meegemaakt – krijgt jouw identiteit vorm.
Het is menselijk om terug te verlangen naar, bijvoorbeeld, je oma’s keuken waar het naar kippensoep rook, zegt De Heer. “Zo herbeleef je een fijne vakantie wanneer je de zee ruikt en denk je bij de geur van versgemaaid gras aan hoe je buitenspeelde als kind.”
Ook voorwerpen kunnen je terugbrengen naar een herinnering, zegt De Heer; je trouwjurk, een mok waar je uit dronk toen je flink depressief was. Hoe hoger de adrenalinepiek in je lichaam was op het moment van je herinnering, hoe sterker die zal zijn. “We onthouden dat de baby op je borst werd gelegd, maar niet dat je je drie uur later omdraaide om te gaan slapen.”
Tastbare herinneringen helpen bij jouw verhaal
Is het dan nuttig om die mok te bewaren, alle melktandjes, kindertekeningen, of om met foto’s elke gebeurtenis vast te leggen? Krampachtig alles bewaren neigt naar angst, zegt De Heer. Maar als je een map, doos of kist hebt met tastbare herinneringen, dan helpt dat je bij het vormgeven van je eigen verhaal.
“Het gaat erom dat je weet wat jouw verhaal is. Dat je een coherent verhaal kunt maken van de mooie en moeilijke momenten in je leven. Herinneringen die je kunt zien, voelen of ruiken, helpen daarbij.”
Herinneringen openen het gesprek met je kinderen
Ook psycholoog en senior-onderzoeker Charlotte van Schie zegt dat een van de functies van herinneringen het vormen van jouw identiteit is. “Met herinneringen schrijf je je eigen verhaal. Als je je in de puberteit los aan het maken bent van het gezin en zoekt naar wie jij bent, dan spreek je jouw autobiografische geheugen aan.”
Belangrijke mijlpalen en indrukwekkende gebeurtenissen, hoe jij reageerde in moeilijke tijden en hoe je er weer bovenop kwam: dat maakt jou tot wie je bent. Bovendien kunnen tastbare herinneringen het gesprek openen met jouw familie, zegt Van Schie. “We weten uit de literatuur dat praten met je kinderen over hun verhaal bijdraagt aan een gelukkig gevoel.”
Dus haal die melktandjes tevoorschijn en vertel je zoon of dochter over hoe het was toen ze gingen wisselen. Bekijk samen foto’s en kinderknutsels, vertel je neefjes en nichtjes hoe ze waren als baby. De Heer: “Een krachtige herinnering heel gedetailleerd opschrijven met de geuren, geluiden en andere zintuiglijke ervaringen van toen, helpt goed om ‘m later te herbeleven.”
Invloed op stemming en eigenwaarde
Van Schie deed onderzoek naar het effect van positieve herinneringen ophalen bij mensen met een borderline-persoonlijkheidsstoornis. Deze groep mensen hebben over het algemeen minder positieve herinneringen en mijlpalen, weet Van Schie, en het is lastiger voor ze om ze terug te halen.
“We zagen door hersenonderzoek dat als het lukte om positieve herinneringen op te halen, dat een gunstig effect had op hun stemming en gevoel voor eigenwaarde.”
Mooie herinneringen herbeleven geven een goed gevoel. Dat is gunstig voor iedereen, maar vooral mensen die moeite hebben met het vormgeven van hun identiteit of dealen met depressie. Via die herinneringen kun je daaraan werken.
Je bent niet je opa
Herinneringen zijn puzzelstukjes in het verhaal van ons leven, zegt Van Schie. Ze kunnen vervormen met de tijd, je kunt ze aanspreken als er iets te verwerken valt, erop reflecteren als je jouw verhaal vormgeeft.
Wie geen verhaal kan vertellen, worstelt met zijn identiteit, zeggen beide psychologen. Weten waar je vandaan komt en uit wat voor familie je komt, is belangrijk bij dat verhaal. “Het kennen van je geschiedenis is nuttig voor jouw identiteitsvorming.”
Maar die stamboom zegt niet alles over je, zegt Van Schie. Je bent niet je verzetsopa of je talentvolle moeder: jij bent je eigen persoon met eigen herinneringen.
Lees het hele artikel hier:
Terug naar vroeger: waarom we graag herinneringen ophalen | Slimmer leven | NU.nl
