Werken tijdens de overgang: wat kun je als werkgever doen? 

In Nederland zijn momenteel ongeveer 1,8 miljoen vrouwen in de overgangsleeftijd. Over de overgang in relatie tot werk is echter weinig bekend. De overgang kan echter wel enorme impact hebben op de gezondheid, welzijn en ook het arbeidsleven. Ongeveer 25% van de vrouwen meldt dat symptomen van de overgang hun werk beïnvloeden, zoals verminderde concentratie, vermoeidheid en stemmingswisselingen. Het bewustzijn en begrip op de werkplek ten aanzien van de overgangssymptomen en de behoefte aan aanpassingen neemt geleidelijk toe.  

Er is beperkte wetenschappelijke aandacht besteed aan de connectie tussen perimenopauze en werk, hoewel de overgang vrijwel alle werkende vrouwen beïnvloedt, en dus ook de arbeidsorganisatie. Het lijkt erop dat overgang zorgt voor een verminderd arbeidsvermogen en mogelijk deels verantwoordelijk kan zijn voor het hogere ziekteverzuim bij vrouwen in deze levensfase (Bendien et al., 2019).  

Er wordt weinig gesproken over de overgang op de werkvloer, en zowel vrouwen zelf als leidinggevenden lijken de symptomen onvoldoende te erkennen. Overgangssymptomen kunnen soms verward worden met andere gezondheidsproblemen zoals slaapstoornissen, hart- en vaatziekten, of werkgerelateerde psychische klachten zoals vermoeidheid, stress en burn-out, en het is niet altijd eenvoudig om ze te onderscheiden. Vrouwen proberen vaak zelf individuele oplossingen te vinden om met de symptomen op het werk om te gaan, en er is weinig geschreven over interventies op de werkvloer. Om het taboe rondom de overgang te doorbreken, is het belangrijk dat werkgevers samen met werkende vrouwen verantwoordelijkheid nemen voor de gezondheid van vrouwen tijdens deze levensfase. 

Gevolgen voor het werk 

De overgang kan leiden tot een toename van kortdurend en langdurig werkverzuim. Vrouwen kunnen zich ziekmelden vanwege symptomen zoals vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn en prikkelbaarheid. Het is ook bekend dat sommige vrouwen extra ziektedagen opnemen vanwege menstruatiegerelateerde klachten in de premenopauze. Vooral vrouwen die ernstige overgangsverschijnselen ervaren, lijken problemen te ondervinden met hun arbeidsvermogen en kunnen vaker verzuimen.  

Als gevolg van symptomen en vermoeidheid kunnen vrouwen tijdens de overgang te maken krijgen met verminderde productiviteit. Dit kan leiden tot lagere werkprestaties en een verhoogd risico op fouten. 

Vrouwen kunnen tijdens de overgang extra stress ervaren in de werkomgeving. Symptomen zoals opvliegers en nachtelijk zweten kunnen ongemak en stress veroorzaken, vooral als de werkomgeving niet goed is aangepast aan de behoeften van vrouwen tijdens de overgang. 

Wat kan helpen?  

Een gezonde psychosociale werkomgeving, met name de mate van autonomie, speelt een belangrijke rol. Vrouwen die geen controle hebben, ook over de fysieke werkomstandigheden zoals temperatuur en ventilatie, lijken vaker last te hebben van overgangssymptomen. 

Volgens onderzoek is in ieder geval aandacht nodig voor de volgende vier zaken op het werk (Griffiths et al., 2016):  

• bewustwording bij de managers dat de overgang mogelijk problemen kan veroorzaken op het werk 
• flexibele werktijden 
• toegang tot informatie en bronnen van ondersteuning op het werk 
• aandacht voor de temperatuur en de ventilatie op de werkplek 

Uit onderzoek blijkt tevens dat kennis over de overgang bij werkgevers helpt om de houding van tegenover de overgang te verbeteren en het gesprek hierover te kunnen aangaan.  

Het aanbieden van een bewustwordingstraining voor leidinggevenden over de overgang kan daarom nuttig zijn. Het is van belang dat er een positieve houding en bedrijfscultuur heerst ten opzichte van de overgang, zodat vrouwen zich veilig voelen om hun overgangsklachten te bespreken (Fenton & Panay, 2014). Zo zou er een mogelijkheid moeten zijn om met een vertrouwenspersoon te spreken, wanneer vrouwen zich oncomfortabel voelen ten opzichte van hun (mannelijke) leidinggevende.  

Een andere mogelijkheid is een oudere vrouwelijke ervaringsdeskundige collega als vertrouwenspersoon, omdat dit de kans verkleint dat de werknemer in verlegenheid wordt gebracht (Kopenhager & Guidozzi, 2015). Daarnaast kunnen flexibele ziekteverzuimprocedures rondom overgangsklachten helpen, zodat vrouwen geen nadelige gevolgen ondervinden als zij verzuimen. Beleid gericht op het kunnen opnemen van een (extra) pauze of het eerder naar huis kunnen terugkeren als overgangsklachten creëert ook een duurzame werkomgeving, waarin de overgang serieus wordt genomen (Fenton & Panay, 2014).  

Concluderend is het belangrijk om de impact van de overgang op de arbeidspopulatie serieus te nemen en bewustzijn te creëren over de behoeften van vrouwen tijdens deze fase van het leven. Werkgevers kunnen een ondersteunende werkomgeving bieden, terwijl vrouwen zelf ook openlijk kunnen communiceren over hun ervaringen en behoeften. Samenwerking en begrip kunnen ervoor zorgen dat vrouwen tijdens de overgang op een positieve en veerkrachtige manier hun werk kunnen blijven uitvoeren.