Sociale media platforms zijn tegenwoordig niet meer weg te denken in de manier waarop we communiceren, informatie tot ons nemen en ons leven delen met anderen. Hoewel deze platforms veel voordelen met zich meebrengen, is het belangrijk om bewust om te gaan met het gebruik ervan. Veel mensen ervaren namelijk ook nadelen door (overmatig) gebruik van social media op hun mentale gezondheid, concentratie en algemeen welzijn. Hoe kun je bewust omgaan met social media, zodat je de negatieve effecten zo minimaal mogelijk houdt? In dit artikel leggen we je alles uit!
Sociale media platforms, ontworpen als digitale ontmoetingsplaatsen, hebben zich geëvolueerd tot slimme aandachtsmachines. Ze zijn niet alleen een plek waar we onze levens delen, maar ook een omgeving waarin onze aandacht voortdurend wordt opgeëist. Deze platforms hebben doordachte mechanismen ingebouwd die ons gedrag sturen en onze aandacht vasthouden, vaak zonder dat we ons er volledig van bewust zijn.
- Dopamine als drijvende kracht
Een van de sleutels tot het aandacht-vasthoudende succes van sociale media is het manipuleren van ons beloningssysteem. Telkens wanneer we een like, reactie of ander positief signaal ontvangen, wordt er dopamine vrijgegeven in ons brein, wat een gevoel van genot en beloning veroorzaakt. Sociale media zijn slim ontworpen om deze beloningen op onvoorspelbare momenten te leveren, wat onze hersenen aanzet tot herhaaldelijk gedrag in de hoop op meer beloningen.
- Eindeloos scrollen op de tijdlijn
Het oneindige scrollen, een kenmerk van veel sociale media apps, is een doordachte tactiek om ons vast te houden. Het creëert een eindeloze stroom van informatie, waardoor het moeilijk wordt om te stoppen en onze aandacht te verleggen. Bovendien wordt de tijdlijn vaak op maat gemaakt op basis van algoritmen die anticiperen op wat ons waarschijnlijk boeit, waardoor elke scroll een nieuwe potentiële beloning wordt.
- Meldingen als trigger
Meldingen zijn als digitale lokroepen die onze aandacht abrupt naar het scherm trekken. Sociale media apps maken gebruik van pushmeldingen om ons op de hoogte te stellen van nieuwe activiteiten, berichten of updates. Deze onmiddellijke triggers activeren ons verlangen naar sociaal contact en nieuwigheid, wat resulteert in het openen van de app en het herhaaldelijk controleren van updates.
- Sociale vergelijking als motivator
Het mechanisme van sociale vergelijking is diep ingebed in de structuur van sociale media. Constante blootstelling aan de levens van anderen, vaak in hun meest positieve vorm, creëert een voortdurende behoefte om ons leven te vergelijken met dat van anderen. Dit zorgt niet alleen voor nieuwsgierigheid, maar ook een constante zoektocht naar validatie en waardering.
Effect op het brein
Social media activeert de beloningscentra in ons brein, wat leidt tot de afgifte van dopamine, een neurotransmitter die verband houdt met genot en beloning. Dit kan verslavend zijn en leiden tot overmatig gebruik. Daarnaast kan de constante blootstelling aan de perfecte levens van anderen leiden tot negatieve vergelijkingen en lage zelfwaardering.
Overmatig gebruik van sociale media is in verband gebracht met verhoogde niveaus van angst en depressie. Negatieve vergelijkingen, cyberpesten en de constante druk om ‘perfecte’ levens te leiden, kunnen bijdragen aan deze mentale gezondheidsproblemen. Daarnaast kan de toegang tot sociale media slaapstoornissen veroorzaken door late-night scrolling en verstoring van de natuurlijke slaapcyclus.
Social media kunnen daarnaast leiden tot aandachtsfragmentatie, waarbij constante meldingen en updates onze focus onderbreken en het moeilijk maken om taken effectief uit te voeren en langere tijd gefocust te werken.
Tips voor bewust gebruik:
- Stel grenzen aan de tijd die je dagelijks op sociale media doorbrengt om de impact op je mentale gezondheid te verminderen en je focus te verbeteren. Het vertrouwen op je zelfcontrole is door de slimme manier waarop de apps werken vaak niet voldoende. Download daaro een app als AppBlock, Forest of Freedom om social media gedurende een bepaalde tijd te blokkeren.
- Overweeg welke sociale media platforms je echt nodig hebt en verminder of verwijder platforms die geen waarde toevoegen.
- Zet geen social media apps op je telefoon, maar spreek met jezelf af dat je op bepaalde tijden op je laptop of computer social media platforms mag openen. Zo voorkom je ‘mindless scrolling’ op loze momenten.
- Volg alleen accounts die positieve bijdragen leveren aan je leven en vermijd vergelijkingen met anderen. Ontvolg accounts die negatieve gevoelens oproepen.
- Beperk meldingen om afleiding te verminderen. Kies specifieke tijden waarop je sociale media controleert, in plaats van voortdurend te reageren op meldingen.
- Plan regelmatig momenten zonder schermen om je brein rust te geven en je te concentreren op andere activiteiten. Gebruik geen social media onder werktijd, om je concentratie te behouden.
- Koop een ouderwetse wekker en houd de slaapkamer telefoonvrij, om niet in de verleiding te komen voor het slapen of tijdens slapeloze nachten te gaan scrollen.
Meer informatie?
Stress verdwijnt niet zomaar van de werkvloer, maar je kunt er wel preventief en proactief iets tegen doen. Met The Mental Move als partner ben je als organisatie op de toekomst voorbereid.
Tijd om in beweging te komen. Kom erachter hoe jij concreet bij kunt dragen aan een gezonder klimaat binnen jouw organisatie – en ga aan de slag!
"*" geeft vereiste velden aan