In een liefdevolle relatie willen we dichtbij zijn. Verbinding voelen. Weten dat we er voor elkaar zijn. Maar in die verbondenheid schuilt ook een risico: het verliezen van jezelf. Hoe blijf je trouw aan wie jij bent, terwijl je samen bent met iemand anders?
Volgens relatietherapeut Ester Perel is autonomie geen luxe, maar een noodzaak. Niet alleen voor je persoonlijke welzijn, maar ook voor de levendigheid en het verlangen in je relatie.
Wat is autonomie eigenlijk?
Autonomie is het gevoel van regie over je eigen leven. Je maakt keuzes die bij jou passen, ook als je rekening houdt met anderen. In relaties is dat soms een uitdaging: je wilt geven, aanpassen, afstemmen, maar waar ligt de grens? Wanneer wordt liefdevol meebewegen eigenlijk jezelf kwijtraken?
Een autonome partner weet wat belangrijk voor hem of haar is, durft grenzen te stellen, en onderhoudt een eigen leven buiten de relatie – met eigen interesses, vrienden en doelen. Dat betekent niet dat je minder geeft om je partner. Sterker nog: autonomie kan de verbinding juist verdiepen, omdat je elkaar kiest vanuit vrijheid, niet vanuit afhankelijkheid.
De valkuil van symbiose
In het begin van een relatie is het heel normaal om veel met elkaar samen te willen zijn. Alles draait om de ander, je leeft bijna in elkaars hoofd. Dat voelt intens en hecht, maar als die fase te lang duurt, kan het ten koste gaan van ieders individuele ruimte.
Je raakt verstrengeld: de stemming van de één bepaalt die van de ander, er ontstaat druk om het de ander altijd naar de zin te maken, en ‘nee’ zeggen voelt riskant. Op den duur kan dat beklemmend worden en de aantrekkingskracht juist ondermijnen.
Waarom autonomie soms spannend voelt
Autonomie vraagt om vertrouwen. In jezelf, én in de relatie. Kun je ‘nee’ zeggen zonder bang te zijn dat de ander je afwijst? Durf je ruimte te nemen zonder schuldgevoel? En kun je de ander vrijheid geven zonder te controleren?
Voor veel mensen raakt dit aan oude patronen. Misschien heb je geleerd dat zorgen voor de ander belangrijker is dan voor jezelf zorgen. Of dat je pas waardevol bent als je nodig bent. Dan voelt ruimte nemen al snel als egoïsme, terwijl het in werkelijkheid een vorm van zelfzorg is.
De spanning tussen nabijheid en vrijheid
Ester Perel wijst op een fundamentele paradox: we verlangen naar veiligheid en verbondenheid, maar óók naar vrijheid en individualiteit. In moderne relaties verwachten we alles van één persoon: stabiliteit én avontuur, intimiteit én mysterie, vertrouwdheid én spanning.
Die spanning is geen probleem, zegt Perel. Het is juist de bron van vitaliteit in relaties. Maar het vraagt dat we leren omgaan met verschillen, ruimte durven geven én nemen, en autonomie zien als kracht in plaats van bedreiging.
Autonomie en intimiteit gaan hand in hand
Intimiteit vraagt kwetsbaarheid. Maar echte kwetsbaarheid ontstaat pas als je stevig in jezelf staat. Als je niet samensmelt, maar naast elkaar kunt staan – als twee verschillende mensen die bewust voor elkaar kiezen.
Dat betekent soms ook: conflicten durven hebben, verschillen erkennen, tijd alleen doorbrengen, je eigen mening houden. Het zijn geen tekenen van afstand, maar van gezonde grenzen en onderlinge veiligheid.
Waarom autonomie essentieel is voor verlangen
In haar bekende TED Talk zegt Perel: “Eroticism exists in the space between the self and the other.”
Verlangen leeft in het spanningsveld. Als we té dicht op elkaar zitten – emotioneel, fysiek of psychisch – verdwijnt het mysterie. We verliezen het gevoel van ‘de ander’ als iemand die ons blijft intrigeren. Autonomie houdt dat vuur levend.
Perel gebruikt hiervoor vaak de metafoor van een vuur:
“Als je twee houtblokken te dicht op elkaar legt, dooft het vuur. Maar geef ze ruimte, en het vuur laait op.”
Ruimte in een relatie betekent dus: je eigen interesses, vriendschappen, meningen en verlangens behouden. Niet als afstand, maar als zuurstof voor intimiteit én erotiek.
Samen, maar niet samengesmolten
Perel pleit voor relaties waarin beide partners stevig blijven staan: “Ik ben ik, jij bent jij, en we kiezen steeds opnieuw voor elkaar.”
Dat vraagt dat je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen geluk. Dat je niet verwacht dat de ander jou compleet maakt, maar kiest voor verbinding uit vrijheid in plaats van uit angst of afhankelijkheid. Juist dat maakt een relatie sterker, eerlijker en levendiger.
Hoe bouw je aan autonomie binnen je relatie?
- Blijf investeren in je eigen leven: je hobby’s, vriendschappen en dromen houden je in contact met jezelf.
- Geef elkaar ruimte zonder wantrouwen: tijd alleen of met anderen is geen bedreiging, maar voeding.
- Durf eerlijk te communiceren: benoem je behoeften, grenzen en verlangens zonder jezelf kleiner te maken.
- Zie verschillen niet als problemen: autonomie betekent ook de ander anders mogen laten zijn.
- Neem verantwoordelijkheid voor je eigen geluk: wees zelf de bron van je vervulling.
Autonomie en verbondenheid zijn geen tegenpolen. Ze zijn als een dans: soms dichterbij, soms wat verder weg, maar altijd in contact. Een relatie waarin beiden zichzelf mogen zijn, is niet alleen duurzamer, maar ook rijker en echter.
Je hoeft jezelf niet te verliezen om van iemand te houden – juist wanneer je jezelf blijft, kan liefde vrij en levendig zijn.
Meer informatie?
Stress verdwijnt niet zomaar van de werkvloer, maar je kunt er wel preventief en proactief iets tegen doen. Met The Mental Move als partner ben je als organisatie op de toekomst voorbereid.
Tijd om in beweging te komen. Kom erachter hoe jij concreet bij kunt dragen aan een gezonder klimaat binnen jouw organisatie – en ga aan de slag!
"*" geeft vereiste velden aan
