Nestlé ontslaat zestienduizend mensen, Heineken schrapt nog eens vierhonderd banen en bij de NPO verdwijnen zo’n tachtig banen. Wat is de beste strategie als jouw baan op de tocht staat: extra je best doen, hr platlopen of zo snel mogelijk wegwezen?
Deze bedrijven willen efficiënter worden en een simpelere organisatiestructuur, zeggen zij. Een reorganisatie dus, en daarbij vallen ontslagen. Misschien lees je voor het eerst dat Nestlé gaat krimpen en werk je daar. Of opende je deze week NU.nl en zag je dat jouw baan bij Heineken of Tata Steel niet meer zeker is.
Jouw invloed als werknemer is zeer gering, zegt Sven de Brouwer, arbeidsjurist bij Juristen Arbeidsrecht Nederland. Die reorganisatie gaat er komen. “Het enige dat je kunt doen is zorgen dat je alle documentatie goed bewaart. Vraag je werkgever om volledige transparantie.”
Je weet in die eerste fase niet welke banen verdwijnen op welke locaties en welke fusies er zullen plaatsvinden. Als je graag bij het bedrijf wil blijven, kun je het beste zelf zoeken naar een passende functie binnen de onderneming en laten zien wat je in huis hebt, zegt De Brouwer. “De kans dat dat lukt is natuurlijk niet gegarandeerd, maar het is eigenlijk de enige invloed die je hebt.”
Waarschijnlijk vraagt iedereen zich in die periode af: ben ik straks het haasje of mijn collega’s? Als er door een reorganisatie banen móéten verdwijnen, krijgt een werkgever te maken met het afspiegelingsbeginsel, legt De Brouwer uit. Dat houdt in dat werknemers worden onderverdeeld in leeftijdscategorieën, en binnen die groepen worden degenen die het kortst in dienst zijn boventallig verklaard.
Dat beginsel moet leeftijdsdiscriminatie tegengaan, maar kan volgens de arbeidsjurist ook zuur uitpakken. Ben je net tien dagen geleden jarig geweest en val je in een andere leeftijdscategorie, dan kun je je spullen pakken.
Laat altijd jurist meekijken
Als duidelijk wordt wie boventallig is, volgt de ontslagprocedure. Dat kan je werkgever op twee manieren doen: een ontslagvergunning aanvragen bij het UWV en de werknemer ontslaan. Gangbaarder en ook netter is de route via het sociaal plan. Je krijgt dan een aanbod dat is opgesteld door je werkgever, maar ook door de ondernemingsraad (OR) en de vakbonden.
In dat sociaal plan staat bijvoorbeeld hoeveel transitievergoeding je krijgt, informatie over vrijstelling, hulp bij het vinden van een nieuwe baan, loopbaanadvies, hulp bij herplaatsing binnen de organisatie, scholing en over bonussen bij vrijwillig vertrek.
Krijg je zo’n sociaal plan aangeboden, laat dan een jurist meekijken, zegt De Brouwer. “Een sociaal plan is vaak aantrekkelijk, maar je wil niet zomaar tekenen.” Als iedereen akkoord is met het sociaal plan, teken je de vaststellingsovereenkomst. Laat ook die checken door iemand met juridische kennis, zegt de jurist.
Een reorganisatie en bijbehorend ontslag staat los van jouw persoonlijke prestaties en wordt daarom vaak als minder emotioneel ervaren, weet De Brouwer. En toch, zegt hij: het blijft een kleine crisis. Het is dus logisch dat je je onzeker kan voelen en spanning ervaart, zegt Ruth de Heer. Zij is gz-psycholoog en oprichter van The Mental Move, waar ze organisaties helpt met de mentale veerkracht van medewerkers.
Onzekerheid hoort bij het leven
“Ik denk dat je het beste open kunt zijn over wat het met je doet, en dat je je werk doet zoals je gewend bent.” Enige onzekerheid hoort bij het leven, zegt De Heer. We leven niet langer in een wereld waarin je tientallen jaren p dezelfde arbeidsovereenkomst kunt rekenen. “Als je dat kunt verdragen, is het makkelijker om niet te gaan piekeren over toekomstige scenario’s.”
Die mentale flexibiliteit kan niet iedereen opbrengen. Misschien door hoge financiële druk, een moeilijke privésituatie zoals een verlies, een zwangerschap of doordat je jarenlang te hard hebt gewerkt. Die optelsom kan sommigen te veel worden, zegt De Heer. “Hoe moeilijk het ook is, emoties komen en gaan. Probeer ze te ervaren zonder erin verstrikt te raken. Probeer niet vast te zitten in negatieve gedachtes zoals: ik heb ook altijd pech, het bedrijf is onprofessioneel of mijn manager is een botterik.”
Heb je het gevoel dat je onrecht wordt aangedaan, stap dan naar hr, de ondernemersraden of de vertrouwenspersonen, zegt zij.
‘Juristen zijn ook voor de duiding’
De Brouwer: “Bedrijven als Nestlé, Heineken en Tata Steel hebben alles secuur geregeld. Ze kunnen zich geen fouten veroorloven in ontslagprocedures. Maar werk je in een klein bedrijf en gaat jouw ontslag via het UWV, zoek dan zeker juridische bijstand. Soms moet je binnen een week tekenen voor je toekomst en word je onder druk gezet.”
Arbeidsjuristen zijn er niet voor om oorlogje te spelen en er zoveel mogelijk uit te slepen, zegt De Brouwer. Ze kunnen ook de regels voor jou duiden en je helpen begrijpen hoe het werkt. Dat helpt veel mensen ook bij acceptatie.
Zijn er geruchten over een reorganisatie? Ga lijntjes uitzetten, om je heen kijken naar andere functies, en als de wiedeweerga navraag doen bij hr, zegt de arbeidsjurist. “Een reorganisatie kun je niet voorkomen. Het is wel slim alvast te weten wat jij wil doen als jij de pineut bent.”
Lees het hele artikel hier: Reorganisatie of massaontslag bij jouw bedrijf: hoe red je je hieruit? | Slimmer leven | NU.nl
