Als HR-professional of bedrijfsarts werk je dagelijks aan het bevorderen van duurzame inzetbaarheid. Daarbij kijken we vaak naar fysieke gezondheid, arbeidsomstandigheden of ontwikkelmogelijkheden. In dit rijtje moeten we een belangrijke factor niet vergeten: mentale fitheid.
Mentale fitheid is méér dan de afwezigheid van klachten. Het is een basisvoorwaarde voor motivatie, concentratie, veerkracht en werkplezier. Steeds meer organisaties erkennen dit belang, maar hoe maak je mentale fitheid zichtbaar én meetbaar? En hoe kun je het integreren als onderdeel van beleid?
In dit artikel lees je hoe mentale fitheid kan worden ingezet als KPI binnen duurzame inzetbaarheid, en welke rol HR en bedrijfsartsen hierin kunnen spelen.
Wat is mentale fitheid?
Mentale fitheid verwijst naar het vermogen om met mentale belasting om te gaan, te kunnen blijven functioneren onder druk en betekenisvol werk te verrichten met voldoende focus, energie en emotionele balans.
Het gaat om:
- Het kunnen hanteren van werkstress of veranderingen
- Concentratie en helder denken
- Positieve betrokkenheid en motivatie
- Emotioneel stabiel en sociaal vaardig functioneren
Waarom mentale fitheid als KPI?
Het belang van mentale gezondheid is algemeen bekend, maar de uitdaging zit vaak in het concreet en meetbaar maken ervan. Het hanteren van KPI’s biedt hierbij een waardevol instrument om mentale fitheid systematisch te monitoren en gericht te verbeteren. Door mentale fitheid structureel te monitoren kun je:
- Risico’s vroeg signaleren vóórdat verzuim ontstaat.
- Gerichte interventies inzetten waar het echt nodig is.
- Trends en patronen herkennen per team of afdeling.
- Beleid onderbouwen met data in plaats van aannames.
Daarbij helpt het om mentale gezondheid te normaliseren als onderdeel van goed werkgeverschap.
Wat kun je meten?
Er zijn verschillende manieren om mentale fitheid meetbaar te maken, afhankelijk van je doel, cultuur en systemen.
Voorbeelden van meetinstrumenten:
- Vragenlijsten of zelfscans
Denk aan korte digitale vragenlijsten over energie, stress, slaap, werkplezier of mentale belasting.
Voorbeelden: WHO-5, Work Ability Index (WAI) of maatwerkvragenlijsten. - Schaalvragen in gesprekken
Bijvoorbeeld: “Op een schaal van 0 tot 10, hoe energiek voel je je momenteel in je werk?” - HR-gegevens koppelen aan mentale signalen
Zoals frequent kort verzuim, verloop, inzet van psychologische hulp of uitkomsten uit een medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO). - Kwalitatieve input uit spreekuren
Wat komt structureel terug in gesprekken? Welke thema’s leven er in teams?
Wat betekent dit voor HR en bedrijfsartsen?
Voor HR-professionals:
- Verwerk mentale fitheid expliciet in inzetbaarheidsbeleid.
- Maak het onderdeel van de gesprekscyclus en ontwikkelgesprekken.
- Bied preventieve ondersteuning aan via de Mentale Helpdesk van The Mental Move.
Voor bedrijfsartsen:
- Gebruik spreekuren om mentale fitheid bespreekbaar te maken, ook preventief.
- Denk mee over signalering en monitoring binnen de organisatie.
- Lever input voor HR-beleid op basis van terugkerende thema’s.
- Stimuleer zelfregie en verwijs gericht naar passende ondersteuning, zoals The Mental Move.
Door mentale fitheid zichtbaar te maken en te volgen als KPI, geef je het de plek die het verdient in het beleid. En misschien nog belangrijker: je helpt medewerkers om veerkrachtig, gezond en met plezier aan het werk te blijven: Vandaag én morgen.
