Hoe ga je als bedrijfsarts om met een paniekaanval in je spreekkamer?

Je bent bezig met het inschatten van de belastbaarheid van een werknemer bij psychisch verzuim, en plots gebeurt het: je gesprekspartner wordt bleek, begint sneller te ademen, raakt zichtbaar in paniek. Een paniekaanval in de spreekkamer kan intens zijn — niet alleen voor de werknemer, maar ook voor jou als bedrijfsarts.

Wat doe je in zo’n moment? En hoe blijf je professioneel aanwezig zonder het medische doel van het gesprek uit het oog te verliezen?

Wat is een paniekaanval?

Een paniekaanval is een plotselinge, intense angstreactie. Het lichaam schiet in een staat van alarm: hartkloppingen, ademnood, trillen, duizeligheid. Voor de werknemer voelt het alsof er iets fysiek mis is, terwijl het gaat om een stressreactie. Paniek komt regelmatig voor bij psychisch verzuim, zeker bij onderliggende angst, trauma of burn-out.

Wat helpt niet?

Zinnen als “Rustig ademhalen” of “Er is niets aan de hand” zijn goedbedoeld, maar vaak niet helpend. Ook inhoudelijk doorvragen werkt zelden: in paniek is het rationele brein offline. Je neiging tot uitleg of controle kan de situatie verergeren.

Wat helpt wel: rust en veiligheid boven inhoud

Je hoeft als bedrijfsarts geen psycholoog te zijn. Juist eenvoud is krachtig:

• Blijf kalm. Spreek met rustige stem, adem traag, houd je houding open, laat een stilte vallen indien nodig.
• Normaliseer zonder te bagatelliseren. “Ik zie dat dit je overspoelt. Het is heftig, maar het gaat voorbij. Je bent hier veilig.”
• Laat iemand landen. Laat ze zitten, voeten voelen op de grond, iets in de kamer benoemen. “Je hoeft even niets. We doen het rustig aan.”

Jouw rustige aanwezigheid is op dat moment belangrijker dan het vervolg van het gesprek.

En daarna?

Een paniekaanval is vaak een signaal dat de psychische belastbaarheid laag is. Sta even stil bij de vraag: is er meer nodig dan begeleiding vanuit jouw spreekkamer?

Denk aan:

• Werkgerichte behandeling: gericht op herstel én terugkeer naar werk.
• Duurzame inzetbaarheid: hoe voorkomen we herhaling?
• Interventies bij psychisch verzuim: is een verwijzing via de bedrijfsarts naar een psycholoog passend?

Afronden met zorg

Wanneer de medewerker gekalmeerd is kun je het volgende doen:

• Vraag of ze willen doorgaan of liever een vervolgafspraak plannen.
• Bied praktische rust: “Zullen we even samen een glas water pakken?”
• Benoem de vervolgstap: vervolgconsult, verwijzing of ondersteuning.

Een paniekaanval vraagt geen spoedbehandeling, maar wel nabijheid. Juist dan kun je als bedrijfsarts veel betekenen: niet door te behandelen, maar door kalm aanwezig te zijn. Zo houd je de spreekkamer veilig — en werk je aan duurzame inzetbaarheid.